SKKN Một số kinh nghiệm và biện pháp trong công tác chủ nhiệm lớp học sinh Trung học phổ thông ở miền núi

 MỤC LỤC
 Trang
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ.......................................................................................1
 1. Lí do chọn đề tài.............................................................................................1
 2. Mục đích của đề tài ........................................................................................2
 3. Đối tượng, phạm vi đề tài ..............................................................................2
 4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................2
 5. Cấu trúc của đề tài..........................................................................................3
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ..............................................................4
 I. CƠ SỞ NGHIÊN CỨU...................................................................................4
 1. Cơ sở lí luận ...................................................................................................4
 1.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm và công tác chủ 
 nhiệm lớp ở trường phổ thông.................................................................4
 1.2. Những nét đặc thù trong hoạt động của người giáo viên chủ nhiệm 
 lớp trung học phổ thông khu vực miền núi .............................................5
 1.3. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh THPT................................................6
 1.4. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh THPT ở miền núi..............................9
 2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................10
 II. MỘT SỐ KINH NGHIỆM, BIỆN PHÁP THỰC TIỄN TRONG 
 CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG THPT MIỀN NÚI:................11
 1. Đánh giá chung công tác chủ nhiệm tại trường THPT Quỳ Hợp 3 trong 
 các năm qua......................................................................................................11
 1.1. Kết quả xếp loại các lớp trong 3 năm qua .............................................11
 1.2. Đánh giá rút ra qua công tác chủ nhiệm ................................................11
 2. Một số kinh nghiệm và biện pháp trong công tác chủ nhiệm lớp học 
 sinh THPT ở miền núi......................................................................................12
 2.1. Các biện pháp nắm bắt tình hình lớp.....................................................12
 2.2. Các biện pháp giáo dục tư tưởng...........................................................15
 2.3. Các biên pháp lựa chọn, sử dụng Ban cán sự, Ban chấp hành hoạt 
 động Đoàn và các tiểu ban khác............................................................17
 2.4. Các biện pháp nhằm triển khai, tổ chức họat động, phong trào lớp 
 chủ nhiệm..............................................................................................21
 2.5. Các biện pháp phối hợp với Nhà trường, gia đình và các tổ chức 
 trong và ngoài trường............................................................................25
 2.6. Biện pháp sự dụng bộ quy chế hoạt động nội bộ lớp ............................28 DANH MỤC VÀ CHỮ CÁI CẦN VIẾT TẮT
 Chữ cái viết tắt Cụm từ đầy đủ
 BCH Ban chấp hành
 GVCN Giáo viên chủ nhiệm
 HSG Học sinh giỏi
 PGS - TS Phó giáo sư - Tiến sĩ
 TB Trung bình
 THPT Trung học phổ thông
 TT Số thứ tự 2. Mục đích của đề tài
 - Với giáo viên: 
 + Có những hiểu biết trong công tác chủ nhiệm nói chung và chủ nhiệm 
lớp ở vùng miền núi nói riêng.
 + Trang bị thêm cho mình những kiến thức và cách thức tìm hiểu về tâm 
sinh lí học sinh lứa tuổi THPT; phong tục tập quán của người dân địa phương.
 + Có những biện pháp ưu việt áp dụng trong công tác chủ nhiệm lớp đóng 
góp một phần vào sự nghiệp phát triển giáo dục cho nước nhà. 
 - Với học sinh:
 + Nhận thức được việc phát triển nhân cách bản thân có vai trò quan trọng 
như thế nào đối với cuộc đời của mình sau này.
 + Tự biết cách tìm hiểu kiến thức, lối sống, cách hòa nhập vào các môi 
trường mới và phát huy mặt mạnh của chính bản thân.
 + Biết cách xử lí các tình huống trong cuộc sống hàng ngày với thầy cô, 
bạn bè và mọi người xung quanh.
 + Biết tự chọn cho mình con đường đi đúng đắn để phát triển nghề nghiệp 
trong tương lai.
 3. Đối tượng, phạm vi đề tài
 - Đề tài thực hiện cụ thể trên công tác chủ nhiệm của bản thân tôi (năm 
học 2016 - 2017: 12A2; năm học 2017 - 2018: 10A1; năm học 2018 - 2019: 
11A1, năm học này: 12A1) tại trường THPT Quỳ Hợp 3
 - Áp dụng với một số giáo viên chủ nhiệm cùng trường: Cô Trần Thị 
Thanh Hương (năm 2018 - 2019: 12C1)và các giáo viên trường bạn: Đặng Thị 
Hà (năm học 2018 - 2019: 10D3) Trường THPT Quỳ Hợp 1; Hoàng Thị Loan 
(năm học 2018 - 2019: 11C1)Trường THPT Quỳ Hợp 2.
 4. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp thực nghiệm: Trực tiếp vận dụng phương pháp tổ chức, 
hướng dẫn quản lí hoạt động chủ nhiệm lớp của bản thân.
 - Phương pháp khảo sát: Khảo sát việc vận dụng các biện pháp quản lí lớp 
chủ nhiệm của một số đồng nghiệp cùng trường và khác trường
 - Phương pháp điều tra, thống kê: Thực hiện điều tra thái độ, cảm nhận và 
đánh giá của phụ huynh, đồng nghiệp, học sinh.
 - Phương pháp so sánh, đối chiếu: So sánh đối chiếu kết quả của lớp chủ 
nhiệm với các lớp khác, kết quả của lớp chủ nhiệm qua từng tháng, kì, năm.
 Ngoài ra còn sự dụng một số thao tác nghiên cứu tài liệu, phân tích, 
tổng hợp..
 2 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
 I. CƠ SỞ NGHIÊN CỨU
 1. Cơ sở lí luận
 1.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm và công tác chủ nhiệm 
lớp ở trường phổ thông
 1.1.1 Vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm và công tác chủ nhiệm lớp ở 
trường phổ thông 
 - Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng bổ nhiệm, phân công 
chịu trách nhiệm về một lớp. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng 
chịu trách nhiệm quản lý toàn diện lớp học từ giáo dục văn hóa cho đến giáo dục 
đạo đức nhân cách. Chính vì thế có thể nói giáo viên chủ nhiệm là cầu nối đa 
chiều giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường với tập thể học sinh 
lớp chủ nhiệm. 
 - Giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông là linh hồn của lớp học, là 
người góp phần không nhỏ hình thành và nuôi dưỡng nhân cách học sinh, những 
chủ nhân tương lai của đất nước. Nói như PGS.TS Đặng Quốc Bảo - Học viện 
quản lý giáo dục thì giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông là “nhà quản lý 
không có dấu đỏ”. Ngày nay, với sự nhận thức ngày càng đúng đắn và sâu sắc 
về giáo dục, có thể coi giáo viên chủ nhiệm như một nhà quản lý với các vai trò: 
Người lãnh đạo lớp học; Người điều khiển lớp học; Người làm công tác phát 
triển lớp học; Người làm công tác tổ chức lớp học; Người giúp hiệu trưởng bao 
quát lớp học; Người giúp hiệu trưởng thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn 
luyện của học sinh; Người có trách nhiệm phản hồi tình hình lớp Một người 
giáo viên chủ nhiệm giỏi sẽ góp phần xây dựng nên một tập thể lớp giỏi, nhiều 
tập thể lớp giỏi sẽ xây dựng nên một nhà trường vững mạnh. 
 - Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường - gia đình và xã hội. 
Nếu thực hiện thành công công tác chủ nhiệm sẽ góp phần giáo dục học sinh sau 
này trở thành thế hệ trẻ năng động, sáng tạo và tài năng. 
 1.1.2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm
 Có nhiệm vụ giáo dục học sinh thông qua tập thể giúp các em hiểu và giải 
quyết mối liên hệ giữa cá nhân với tập thể qua việc phân công, phân nhiệm một 
cách kịp thời cân đối, giúp học sinh tự giải quyết những vấn đề gắn liền với hoạt 
động xã hội, hoạt động tập thể như cắm trại, tham quan, sinh hoạt đoàn, chủ 
điểm hàng tháng qua các tiết hoạt động ngoài giờ giáo viên chủ nhiệm cần tổ 
chức các hoạt động tập thể như: Tham quan, thăm hỏi, giúp đỡ công việc gia 
đình của những em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, neo đơngiáo viên chủ 
niệm phải biết cách tổ chức, lôi cuốn học sinh vào hoạt động tập thể để giáo dục 
dễ dàng, có hiệu quả hơn. Với vị trí vai trò và nhiệm vụ như vậy, đòi hỏi người 
 4 - Giáo viên chủ nhiệm trung học phổ thông miền núi phải quản lí và giáo 
dục học sinh trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn.
 Các trường THPT vùng miền núi, đặc biệt là vùng dân tộc thiểu số còn 
nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và giáo dục, cơ sở hạ tầng về 
công nghệ thông tin,...là những cản trở đối với người GVCN trong quản lí và 
giáo dục học sinh; trong khai thác thông tin để nâng cao năng lực chuyên môn, 
phát triển nghề nghiệp.
 - Giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường trung học phổ thông miền núi 
ngoài nhiệm vụ quản lí và giáo dục học sinh, còn phải làm công tác tuyên 
truyền, vận động, cộng đồng dân cư, làm thay đổi nhận thức về vai trò của giáo 
dục, về sự cần thiết tham gia xã hội hóa giáo dục.
 GVCN là người tuyên truyền, vận động cha mẹ học sinh và cộng đồng 
thay đổi nhận thức, thái độ về vai trò của giáo dục.
 GVCN là người vận động gia đình tạo điều kiện để con em được đi học; 
tham gia vào các hoạt động phối hợp giáo dục học sinh.
 GVCN là người vận động học sinh đến trường, khuyến khích các em phấn 
đấu học tiếp lên cấp học cao hơn.
 - Giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường THPT miền núi là người dân tộc 
thiểu số bản địa có tỷ lệ rất thấp
 Giáo viên ở các trường THPT miền núi là người dân tộc thiểu số bản địa 
rất thấp, đa phần từ các vùng miền khác đến công tác.
 Bộ phận GVCN người địa phương, am hiểu văn hóa của một dân tộc, 
nhưng học sinh trong một trường lại có nhiều dân tộc khác nhau, nên chưa có 
thể nói là đã hoàn toàn thuận lợi.
 Trong khi đó, bộ phận giáo viên miền xuôi lên công tác lại không biết 
tiếng dân tộc, thiếu hiểu biết về văn hóa, phong tục, tập quán địa phương, về đặc 
điểm tâm lý học sinh, nên gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp, trong quản lí, giáo 
dục học sinh và trong phối hợp giáo dục với chính quyền địa phương và gia 
đình. Công tác ở vùng khó khăn như trên nên đa số giáo viên chưa thật an tâm 
công tác lâu dài mà luôn tìm cơ hội để chuyển về xuôi.
 1.3. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh THPT
 Học sinh THPT còn gọi là tuổi thanh niên, là giai đoạn phát triển bắt đầu 
từ lúc dậy thì và kết thúc khi bước vào tuổi người lớn. 
 Tuổi thanh niên cũng thể hiện tính chất phức tạp và nhiều mặt của hiện 
tượng, nó được giới hạn ở hai mặt: sinh lí và tâm lý. Trong thời đại ngày nay, 
hoạt động lao động và xã hội ngày càng phức tạp, thời gian học tập của các em 
kéo dài làm cho sự trưởng thành thực sự về mặt xã hội càng đến chậm. Do đó có 
sự kéo dài của thời kì tuổi thanh niên và giới hạn lứa tuổi mang tính không xác 
 6