SKKN Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm về vai trò của giáo viên chủ nhiệm đối với sự phát triển, hoàn thiện nhân cách của học sinh

 2
 - Và tôi không muốn chỉ nói lên nhìn nhận về thực trạng hiện nay, mà tôi 
muốn nêu lên những biện pháp khắc phục, những kinh nghiệm, những thành 
công nho nhỏ trong việc giáo dục nhân cách học sinh THCS của bản thân tôi, 
mong được chia sẻ và nhận được những đóng góp từ quí thầy, cô giáo.
 - Đó là lí do để tôi chọn viết sáng kiến kinh nghiệm này : “MỘT SỐ KINH 
NGHIỆM TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM VỀ VAI TRÒ CỦA GIÁO VIÊN 
CHỦ NHIỆM ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN, HOÀN THIỆN NHÂN CÁCH 
CỦA HỌC SINH”. 
2.2./ Mục đích viết sáng kiến kinh nghiệm này:
 Tôi viết sáng kiến kinh nghiệm này với mong muốn :
 2.2.1. Ghi lại những biện pháp mình đã làm để suy ngẫm, để chọn lọc và 
đúc kết thành kinh nghiệm của bản thân. Từ đó đề xuất những biện pháp giáo 
dục học sinh có hiệu quả, xây dựng và phát triển nhân cách tốt đẹp cho học 
sinh THCS, giúp các em trở thành những người có ích cho xã hội.
 2.2.2. Được chia sẻ với đồng nghiệp những việc đã làm và đã thành công 
trong công tác chủ nhiệm lớp.
 2.2.3.Nhận được những lời góp ý, nhận xét từ đồng nghiệp, cán bộ quản lí 
nhà trường, Ban Giám khảo của Phòng Giáo dục – Đào tạo, để tôi phát huy 
những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục những thiếu sót, để đảm nhận tốt 
hơn nữa vai trò chủ nhiệm của mình.
 2.2.4. Rèn luyện tinh thần năng động, giữ lòng say mê, sáng tạo, cố gắng 
học tập, tự cải tạo mình để theo kịp sự tiến bộ của thời đại.
2.3./ Đối tượng nghiên cứu:
 - Công tác giáo dục đạo đức học sinh ở trường THCS
 - Quá trình rèn luyện, phát triển nhân cách của học sinh THCS
 - Vai trò của giáo viên chủ nhiệm đối với sự hình thành, phát triển nhân 
cách học sinh.
2.4./ Phạm vi nghiên cứu:
 - Môi trường giáo dục học sinh trường THCS Nguyễn Trãi - Đại Lộc – 
Quảng Nam. 4
 Kết quả nghiên cứu có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc giáo 
dục học sinh trong trường THCS, công tác chỉ đạo của các cán bộ quản lý 
giáo dục ở trường THCS.
3./ CƠ SỞ LÍ LUẬN:
 - Nhà trường, gia đình, xã hội có vai trò giáo dục khác nhau đối với sự 
hình thành, phát triển phẩm chất, đạo đức, lối sống cho học sinh. Trong đó 
nhà trường được xem là trung tâm, chủ động, định hướng trong việc phối hợp 
với gia đình và xã hội. 
 - Nhà trường là môi trường giáo dục toàn diện nhất, là cơ quan nhà nước 
thực hiện chức năng giáo dục chuyên nghiệp nhất, nên nhà trường là lực 
lượng giáo dục hiệu quả nhất, hội tụ những yếu tố cần thiết để có thể huy 
động sức mạnh giáo dục từ gia đình, xã hội. Không ai khác người trực tiếp 
hiện thực hóa những chức năng trên trong trường THCS chính là GVCN. 
 - SKKN này nhằm xác định ý nghĩa, vai trò của GVCN và nhà trường 
trong hoàn cảnh môi trường xã hội, quan hệ xã hội ngày càng đa dạng, phong 
phú. Đó không chỉ là việc tổ chức tốt giáo dục trong nhà trường, mà còn tổ 
chức phối hợp tất cả các hoạt động, các lực lượng của xã hội tạo ra sự thống 
nhất trong môi trường giáo dục, phát huy mọi tiềm năng của xã hội, nhằm tạo 
ra sức mạnh tổng hợp đến quá trình phát triển, hoàn thiện nhân cách học sinh.
 - Cơ sở lí luận chủ yếu của tổ chức hoạt động giáo dục giúp phát triển và 
hoàn thiện nhân cách học sinh là lí luận dạy học và giáo dục, là các vấn đề 
của tâm lí học về sự phát triển và hoàn thiện nhân cách học sinh thông qua 
quá trình tổ chức các hoạt động và giao lưu. Đó cũng là luận điểm cơ bản về 
mối quan hệ giữa cá nhân với hoàn cảnh xã hội và tự nhiên. Nó cũng nói lên 
mối quan hệ biện chứng giữa quá trình tác động có định hướng của giáo dục 
xã hội với sự hoạt động, tự giáo dục, tự rèn luyện của cá nhân.
 - Hiệu quả của hoạt động giáo dục phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhiều điều 
kiện khách quan và chủ quan của chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục.
 - Quá trình giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống (học tập, lao động, vui 
chơi, sinh hoạt tập thể, giải trí,.) cho học sinh. Là một quá trình chuyển hóa 
tự giác, tích cực, những yêu cầu, chuẩn mực xã hội thành hành vi, thói quen 
tương ứng ở người học dưới vai trò chủ đạo của người giáo viên.
4./ CƠ SỞ THỰC TIỄN: 6
 Xác định mục tiêu, phương hướng và đưa ra những chỉ tiêu, phấn đấu về 
hạnh kiểm, học tập của học sinh lớp chủ nhiệm. GVCN là người triển khai 
các giải pháp cụ thể để đạt được kết quả tốt nhất trong công tác.
5.1.2/ Vai trò của giáo dục đạo đức, nhân cách
 - Mục tiêu mà giáo dục hướng đến đó chính là sự trưởng thành của đối 
tượng giáo dục ở tất cả các mặt: tri thức, hiểu biết, kĩ năng, đạo đức, nhân 
cách trong đó đạo đức, nhân cách là quan trọng nhất.
 - Tri thức và nhân cách vốn là hai mặt của một con người, trong đó nhân 
cách có vị trí đặc biệt quan trọng. Quan niệm này đã được Chủ tịch Hồ Chí 
Minh khẳng định trong câu nói: “ Có tài mà không có đức là người vô dụng, 
có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. 
 - Đạo đức là tiêu chí đánh giá sự văn minh, cao thượng của xã hội, con 
người. Người có đạo đức là người cao thượng; một dân tộc, mặc dầu kinh tế 
còn lạc hậu, nhưng có được đạo đức cần, kiệm, liêm, chính thì vẫn xứng đáng 
là một dân tộc văn minh.
 - Đạo đức giúp cho con người luôn giữ được nhân cách, bản lĩnh làm 
người trong mọi hoàn cảnh, không dễ bị thay đổi trước những xoay vần, biến 
thiên của thời cuộc: Giàu sang không thể quyến rũ, nghèo khó không thể lay 
chuyển, sức mạnh không thể khuất phục. 
 - CHƯƠNG 2. NHÂN CÁCH, SỰ PHÁT TRIỂN, HOÀN THIỆN 
NHÂN CÁCH HỌC SINH.
5.2.1./ Khái niệm về nhân cách:
 - Nhân cách: Là tổ hợp những đặc điểm, những thuộc tính tâm lý của cá 
 nhân, qui định bản sắc và giá trị xã hội của con người. 
 - Sự phát triển nhân cách: Biểu hiện qua các dấu hiệu cơ bản sau:
 + Sự phát triển về mặt tâm lý: biểu hiện ở những biến đổi cơ bản trong các 
 quá trình nhận thức, tình cảm, ý chí, ,hành động, đặc biệt là sự hình thành 
 và hoàn thiện các thuộc tính tâm lí, các quá trình, các trạng thái tâm lý của cá 
 nhân
 + Sự phát triển về mặt xã hội: Thể hiện ở những biến đổi trong cách ứng 
 xử của cá nhân đối với những người xung quanh, sự tích cực của cá nhân khi 
 tham gia vào các mối quan hệ xã hội. 8
 của dân tộc, của người Á Đông.
 - Đó là giáo dục niềm tự hào về một Đất nước đang trong quá trình đổi 
 mới và niềm tự hào về những thành quả mà nhân dân ta, dân tộc ta đã đạt 
 được, được thế giới công nhận như ở các lĩnh vực Toán học ( giải Field), thể 
 thao ( Cờ vua, bơi lội..), các kì thi Olympic thế giới..
 - Giáo dục cho học sinh tinh thần yêu nước là giáo dục cho các em về 
 những truyền thống cao đẹp của dân tộc như sống giàu tình cảm, hài hòa 
 giữa lí và tình, gắn bó với tổ tiên, quê hương, cội nguồn. Cần có ví dụ cụ thể 
 nhằm giúp học sinh nhận thức được những phẩm chất truyền thống của dân 
 tộc chẳng hạn ngày lễ tết, người Việt thường chọn về quê sum họp trong 
 không khí đầm ấm của gia đình thay cho việc đi tham quan, du lịch như các 
 nước phương Tây. Nhận thức được vẻ đẹp truyền thống của dân tộc sẽ giúp 
 học sinh thêm tự hào về đất nước, dân tộc mình. Từ đó nâng cao niềm tin ở 
 tương lai và khơi gợi ý thức đóng góp, cống hiến của thế hệ học sinh hôm 
 nay.
5.3.2./Giáo dục lí tưởng sống:
 - Giáo dục lí tưởng sống cho học sinh cũng là một trong những nội dung 
 quan trọng của công tác phát triển, hoàn thiện nhân cách học sinh. Rèn luyện 
 cho học sinh sống có lí tưởng và theo đuổi lí tưởng cao đẹp là một việc có ý 
 nghĩa lớn lao đối với người GVCN.
 - Trước hết cần giúp học sinh hiểu rõ khái niệm “lí tưởng sống” là gì? Lí 
 tưởng sống là mục đích sống cao nhất, tốt đẹp nhất mà con người muốn 
 vươn tới. Lí tưởng sống là thước đo phẩm chất con người.
 - Mỗi một thế hệ theo đuổi một mục đích sống riêng. Trong thời đại 
 chống giặc ngoại xâm , hàng triệu thanh niên đã lên đường ra trận vơi bài ca 
 “Đường ra trận mùa này đẹp lắm”, dâng hiến tuổi xuân cho Đất nước. Đó là 
 một thế hệ đã sống với một lí tưởng cao cả:chiến đấu và hi sinh cho độc lập, 
 tự do của Tổ Quốc.
 - Trong số những anh hùng liệt sĩ đã hi sinh vì nền độc lập dân tộc, Anh 
 hùng Liệt sĩ Lý Tự Trọng đã để lại câu nói nổi tiếng về lí tưởng sống “Con 
 đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng chứ không thể là 
 con đường nào khác”. Câu nói nổi tiếng ấy cùng với sự hi sinh cao cả của 
 Anh hùng Lý Tự Trọng đã trở thành biểu tượng cao đẹp của Chủ nghĩa Anh 10
 - Một người trở thành lương thiện hay bất lương “phần nhiều do giáo dục 
mà nên”. Điều này cho thấy người GVCN có vai trò như thế nào trong việc 
giáo dục nhân cách cũng như tình cảm đạo đức học sinh.
 - Tình cảm đạo đức thể hiện biểu hiện ra bên ngoài bằng thái độ, cảm xúc, 
hành động. Chẳng hạn trước những hành vi đen tối, bỉ ổi, con người thường 
căm giận, ghê tởm. Trước những nghĩa cử cao đẹp, con người sẽ thán phục, tự 
hào.
 - Một khía cạnh trong giáo dục tình cảm đạo đức cho học sinh đó là giáo 
dục và bồi dưỡng lòng yêu thương, sự quan tâm, chia sẻ.
 - Cơ chế thị trường đã đem đến cho con người cuộc sống hiện đại, phát 
triển, nhịp điệu hối hả, vội vàng. Thế nên mặt trái của nó là khiến cho sự lạnh 
lùng, vô cảm đang có nguy cơ gia tăng trong xã hội. Điều đó đặt ra cho ngành 
giáo dục nói chung và GVCN nói riêng một nhiệm vụ hết sức quan trọng là 
giáo dục lòng nhân ái, yêu thương giữa con người với con người trong xã hội.
 - Việc giáo dục lòng nhân ái, yêu thương cho học sinh là công việc đòi hỏi 
sự kiên trì, bền bỉ. Trước hết cần thông qua những việc làm cụ thể để bồi 
dưỡng tình yêu thương ở các em. Tránh giáo dục lí thuyết, áp đặt. Hãy từ một 
hoàn cảnh cụ thể trong lớp, trong trường khơi gợi ở các em sự quan tâm, chia 
sẻ, từ việc làm nhỏ đến ý thức trách nhiệm lớn.
 - Học sinh cần nhận thức được rằng: tình cảm yêu thương, tấm lòng nhân 
ái là một khía cạnh đạo đức con người. Bắt đầu từ sự lắng nghe, quan tâm, sau 
đó là chia sẻ, giúp đỡ, cao hơn hết là sự hi sinh.
 - Một khía cạnh nữa trong giáo dục tình cảm đạo đức cho học sinh đó là 
giáo dục ý thức và thái độ kính trọng, yêu quí người lớn tuổi, thầy cô giáo...
 - Để giáo dục học sinh ý thức, thái độ kính trọng, lễ phép đối với người 
lớn, với thầy cô giáo phải có biện pháp cụ thể. Ví dụ như: trong mỗi học kì, 
cần tổ chức những buổi sinh hoạt chuyên đề về tình cảm thầy-trò, về mái 
trường và tập thể lớp. 
 - Giáo viên phải là người thấu hiểu, nâng niu, trân trọng những cử chỉ, 
hành vi biểu lộ tình cảm cao đẹp giữa thầy và trò. Không nên có lời nói, cử 
chỉ khiến học trò cảm thấy bị tổn thương. Từ những cử chỉ, hành vi, lời nói 
biểu lộ tình cảm đơn sơ, mộc mạc, GVCN cần biết cách nâng lên thành ý thức 
về đạo lí thầy trò, về mối quan hệ cao đẹp trong xã hội.