SKKN Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học

 nhà của học sinh. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học là rất 
quan trọng, vinh dự nhưng cũng dày công trong công tác.
 Mặt khác, tuy giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học dạy được tất cả các lớp (từ 
lớp 1 đến lớp 5) nhưng trong thực tế, không phải giáo viên nào cũng theo học sinh của 
mình từ lớp này lên lớp khác. Vì vậy, mỗi năm lên lớp, các em lại được học với một 
thầy (cô) khác nhau. Nếu giáo viên lớp dưới làm tốt công tác chủ nhiệm, xây dựng tốt 
nề nếp lớp học, rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học và nhiều kĩ năng sống cơ 
bản khác; nhưng lên lớp trên, giáo viên chủ nhiệm lớp không duy trì, không phát huy 
thì rồi nề nếp lớp học và chất lượng học tập của học sinh sẽ ra sao? Do vậy, công tác 
chủ nhiệm lớp phải được thực hiện đồng bộ từ lớp Một đến lớp Năm. Nề nếp lớp học, 
phương pháp học tập, đạo đức, nhân cách và các kĩ năng sống của học sinh phải được 
giáo viên chủ nhiệm chú ý xây dựng, rèn rủa ngay từ lớp 1 và phải được duy trì, phát 
huy xuyên suốt ở các lớp trên.
 Sau mười lăm năm được làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi luôn nhận ra rằng: 
Công tác chủ nhiệm lớp là một việc làm hết sức quan trọng và cần thiết mà ngay từ 
đầu năm học, mỗi giáo viên phải tự lập cho mình một kế hoạch chủ nhiệm thật cụ thể 
nhằm giáo dục học sinh mình phát triển tốt cả về kiến thức, năng lực lẫn phẩm chất 
đạo đức. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm tôi đã mạnh dạn 
chọn đề tài “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học”. 
Với mong muốn được chia sẻ và nhận được những đóng góp chân tình từ các thầy 
giáo, cô giáo và các cấp lãnh đạo.
 1.2. Điểm mới của đề tài.
 Đề tài “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học”. 
có thể đã có nhiều đồng nghiệp làm và vận dụng trong thực tế. Nhưng điểm mới đề tài 
của tôi là ghi lại những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục thông qua công 
tác chủ nhiệm lớp, cùng với việc đổi mới cách đánh giá học sinh theo TT22/2016/TT-
BGDĐT qui định đánh giá học sinh tiểu học. Những giải pháp này bản thân tôi đã tự 
 2 hỏi cùng đồng nghiệp, được sự chỉ đạo sâu sát của nhà trường, bản thân mỗi giáo viên 
càng ý thức sâu sắc hơn tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm và nhiệm vụ cao cả 
của giáo viên chủ nhiệm. Phong trào thi đua trở thành chủ nhiệm giỏi đã được hầu hết 
các giáo viên tham gia tích cực.
 Tuy nhiên trong quá trình thực tiễn vẫn còn tồn tại một số giáo viên có thể là 
thiếu kinh nghiệm hoặc sử dụng phương pháp giáo dục thiếu linh hoạt, hoặc quá trình 
thực hiện thiếu liên tục và thiếu sự nhiệt tình đầu tư về thời gian nên chất lượng giáo 
dục ở từng lớp có sự chênh lệch rõ rệt, đâu đó vẫn còn một số tập thể học sinh chất 
lượng văn hóa và đạo đức chưa cao và không chú ý đến các phong trào thi đua của 
nhà trường đề ra. Tôi nghĩ rằng đề tài này không mới bởi vì nó thường lặp đi lặp lại 
nhưng điều cần thiết đối với những giáo viên như chúng tôi là được tham gia bàn bạc 
kỹ về công tác này để tìm ra phương pháp tối ưu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục 
trong tình hình hiện nay.
 b/ Thực trạng về học sinh
 Đầu năm học 2016 – 2017, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 1B. Lớp tôi chủ 
nhiệm có 25 học sinh, 15 nam và 10 nữ. Học sinh lớp 1 còn rất non nớt, các em sống 
trong những gia đình có hoàn cảnh khác nhau, nếp sống khác nhau nên nhận thức và 
nếp sống cũng khác nhau. Đặc biệt tư duy trẻ lớp 1 cũng rất cụ thể cảm tính. Các em 
rất ham hiểu biết, thích bắt chước, hiếu động chưa biết tập chung lâu sự chú ý vào một 
cái gì đó. Năm đầu tiên của đời học sinh, trẻ rất bỡ ngỡ với việc chuyển hoạt động chủ 
đạo từ chơi sang hoạt học tập, đặc biệt rất dễ xúc động với các yêu cầu và quy tắc của 
trường học.
 Giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách, phát triển tư duy và nhận thức của học 
sinh là mục tiêu và là nhiệm vụ hàng đầu của nhà trường phổ thông. Giáo dục đạo đức 
phải làm ngay từ nhỏ, càng sớm càng tốt, nhưng phải phù hợp với trẻ. Tục ngữ có 
câu: "Dạy con từ thuở còn thơ".
 `Ở bậc tiểu học, học sinh rất trong sáng, ngây thơ, tâm hồn các em còn 
như một tờ giấy trắng. Phần lớn học sinh trong lớp tương đối đồng đều về chất lượng 
 4 - Nghiên cứu lý lịch học sinh (hoàn cảnh gia đình, nghề nghiệp của bố, mẹ, anh chị 
em, số con trong gia đình, thu nhập của gia đình, tình trạng sức khỏe.)
- Trao đổi với học sinh để nắm bắt tâm tư nguyện vọng, xu hướng, sở thích, thái độ 
trong quan hệ với tập thể lớp (thờ ơ hay hăng hái, nhanh nhẹn tháo vát hay chậm 
chạp).
- Trao đổi với các lực lượng giáo dục khác nếu như cần: Ban giám hiệu, Tổng phụ 
trách đội, Ban đại diện cha mẹ học sinh.
- Tham gia hoạt động cùng học sinh để tìm hiểu rõ hơn về tinh thần tập thể, ý thức 
hợp tác trong công việc chung, về những cá nhân học sinh mà GVCN có ý định từ 
trước.
- Trao đổi với cha mẹ học sinh để có thêm những thông tin về đối tượng học sinh 
mình định nghiên cứu.
 Như vậy, tìm hiểu học sinh là việc làm liên tục, thường xuyên, vừa có tính cấp 
bách trong những khoảng thời gian nhất định, lại vừa có tính giai đoạn. Do vậy, 
GVCN cần có kế hoạch thực hiện ở việc xác định mục tiêu, nội dung, biện pháp, thời 
gian tiến hành tìm hiểu học sinh. Có như vậy, việc tìm hiểu học sinh mới liên tục, 
GVCN cũng thu được những thông tin phong phú, cụ thể có độ tin cậy về thực trạng 
và diễn biến của tâm lý, hoàn cảnh của học sinh lớp mình. Cho nên, có thể nói tìm 
hiểu học sinh là một quá trình diễn ra liên tục suốt năm học. Tuy nhiên, không phải 
thời điểm nào của năm học cũng tiến hành những biện pháp tìm hiểu học sinh nêu ở 
trên. Điều quan trọng là phải phân chia những thời kì ứng với những biện pháp nào 
để thu những thông tin về học sinh chính xác nhất, nhanh nhất, rõ ràng nhất, giúp 
GVCN nhanh chóng đề ra những tác động sư phạm có hiệu quả. 
 b) Tổ chức bầu Hội đồng tự quản của lớp. 
 Việc bầu chọn và xây dựng đội ngũ Hội đồng tự quản của lớp là một công 
việc rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay sau khi 
nhận lớp mới. Tôi muốn tạo dựng và rèn luyện cho các em thể hiện tinh thần dân chủ 
 6 - Phối hợp với Chủ tịch Hội đồng tự quản, phó Chủ tịch Hội đồng tự quản phụ 
trách học tập giữ trật tự lớp. 
 Nhiệm vụ của mỗi em, tôi ghi rõ ràng trong một cuốn sổ, sau đó phát cho các 
em. Tôi hướng dẫn từng em cách ghi chép trong sổ một cách khoa học, cụ thể, rõ 
ràng. Mỗi em sẽ làm đúng các nhiệm vụ của mình. Ngoài ra, Chủ tịch Hội đồng tự 
quản, 2 phó Chủ tịch Hội đồng tự quản phải đoàn kết và hợp tác chặt chẽ với nhau 
trong công việc chung. 
 2.2.2. Lập sổ theo dõi chất lượng giáo dục cho từng cá nhân học sinh.
 Sau khi nhận lớp tôi GVCN phân loại đối tượng của mình theo các nội dung mà 
mình đã định tìm hiểu, chẳng hạn như: về hoàn cảnh gia đình, thành phần gia đình, số 
con trong gia đình, thu nhập của gia đình về đặc điểm của học sinh (kết quả học tập 
và rèn luyện của những năm học trước, về nguyện vọng và sở thích, về sức khỏe về 
mong muốn của gia đình đối với nhà trường và những kiến nghị khác. Kết quả phân 
loại học sinh được ghi vào sổ ghi chép cá nhân. Như vậy GVCN có được những bức 
tranh hoàn toàn về tình hình học sinh của lớp cũng như của từng cá nhân học sinh, 
trên cơ sở đó GVCN dự kiến kế hoạch công tác giáo dục đối với lớp và đối với từng 
cá nhân học sinh.
 Việc làm này giúp tôi nắm rõ hơn hoàn cảnh từng em để có biện pháp giáo dục 
thích hợp. Sau đó tôi theo dõi sĩ số và nắm bắt về kiến thức, phẩm chất ,năng lực học 
sinh cụ thể qua cách giao tiếp và qua từng môn học cụ thể hằng ngày, đặc biệt là 
những em có năng lực và phẩm chất đặc biệt.
 Các bước tiến hành như sau :
 - Tìm hiểu qua phiếu thông tin ( điều tra sơ yếu lý lịch) : Phiếu thông tin này ngoài 
những thông tin cơ bản: Họ tên bố, mẹ; địa chỉ; thêm cả hoàn cảnh sống; gia đình em 
đó có mấy người ; em ấy là con thứ mấy; sở thích của em, thường chơi với bạn như 
thế nào.
 8 - Trang trí lớp đẹp, hài hòa đảm bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao. Phần trang 
trí lớp, tôi giao trực tiếp cho từng nhóm: mỗi nhóm phải sưu tầm tranh ảnh liên quan 
đến các môn học và chọn các bài vẽ đẹp nhất để trưng bày xung quanh lớp.
 - Khi nhận xét học sinh, giáo viên chủ nhiệm phải căn cứ vào các nhiệm vụ của 
học sinh và sổ theo dõi học sinh được giáo viên cập nhật hàng ngày. Ngoài ra, tôi 
cùng với học sinh đề ra 10 yêu cầu cơ bản đối với học sinh của một lớp học thân 
thiện, học sinh tích cực.
 10 YÊU CẦU CƠ BẢN
 CỦA MỘT “LỚP HỌC THÂN THIỆN, HỌC SINH TÍCH CỰC”
 1. Không có học sinh chán học, bỏ học và nghỉ học không có lí do.
 2. Lớp học phải được trang trí đẹp, phù hợp, có tính thẩm mĩ và tính giáo dục 
cao.
 3. Phải sử dụng có hiệu quả và bảo quản tốt các thiết bị, đồ dùng dạy học; sử 
dụng tiết kiệm điện, nước.
 4. Lớp học phải sạch sẽ trong suốt buổi học, bàn ghế phải ngay ngắn, không có 
học sinh xả rác bừa bãi. 
 5. Có tập thể bạn học thân thiện: không nói tục, chửi thề; phải luôn hòa nhã với 
bạn bè và giúp đỡ nhau trong học tập.
 6. Lớp học phải an toàn, không có nguy hiểm, không có tai nạn xảy ra.
 7. Học sinh phải tích cực tham gia các hoạt động tập thể, rèn luyện kĩ năng sống, 
giữ gìn vệ sinh môi trường, cam kết không vi phạm luật giao thông.
 8. Học sinh học đủ các môn học theo qui định, chất lượng học tập ngày càng 
được nâng cao và vượt trội so với năm học trước.
 9. Học sinh tích cực tham gia các hoạt động từ thiện như: thăm hỏi bạn khi đau 
ốm, động viên chia sẻ với những bạn có hoàn cảnh khó khăn, tặng sách cũ cho thư 
viện trường,
 10 khen, chúng ta cũng không quên chỉ ra những thiếu sót để các em khắc phục và ngày 
càng hoàn thiện hơn. 
 - Khi nói chuyện, khi giảng, cũng như khi nghiêm khắc phê bình lỗi lầm của học 
sinh, tôi luôn thể hiện cho các em thấy tình cảm yêu thương của một người thầy đối 
với học trò. Theo qui luật phản hồi của tâm lí, tình cảm của thầy trước sau cũng sẽ 
được đáp lại bằng tình cảm của học trò. Lòng nhân ái, bao dung, đức vị tha của người 
thầy luôn có sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh. “Lớp học thân thiện” 
chỉ có được khi người thầy có tấm lòng nhân hậu, bao dung, hết lòng vì học sinh thân 
yêu của mình. Có một người thầy như vậy thì chắc chắn học sinh sẽ chăm ngoan, tích 
cực và ham học, thích đi học.
 * Xây dựng mối quan hệ bạn bè; thành lập các “đôi bạn cùng tiến” trong lớp.
 Trong cuộc sống của mỗi con người, ngoài những người thân trong gia đình ra, 
ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ. Học sinh Tiểu học cũng vậy. Nếu các em có nhiều 
bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và sẽ giúp đỡ nhau 
cùng tiến bộ. Em học giỏi sẽ giúp những em học yếu; ngược lại, em học yếu cũng dễ 
dàng nhờ bạn giúp đỡ mình học tập mà không phải e ngại, xấu hổ. Tôi phân công từng 
đôi bạn cùng tiến giúp nhau trong mọi lĩnh vực như: Nhắc nhở bạn học bài, xem lại 
bài; trao đổi kinh nghiệm học tập; cách học bài dễ thuộc; cách vận dụng kiến thức đã 
học vào làm bài tập; hướng dẫn bạn làm bài tập hoặc củng cố kiến thức mà bạn chưa 
hiểu. Đến kì thi nhóm bạn nào tiến bộ tôi thường trao một suất quà để động viên các 
em có sự cố gắng. Đồng thời, qua đó khuyến khích nhóm bạn khác thi đua nhau. Là 
một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn quan tâm đến vấn đề này. Xây dựng được mối quan 
hệ bạn bè đoàn kết, gắn bó thì tôi sẽ xây dựng được nề nếp lớp học, tiến tới xây dựng 
môi trường học tập thân thiện. Từ môi trường học tập thân thiện đó, chất lượng học 
tập của lớp chắc chắn sẽ được nâng cao. 
 12