SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp trong trường Tiểu học

 “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả trong công tác chủ nhiệm lớp 
ở trường Tiểu học.”
 1.2. Điểm mới của đề tài:
 Đã có nhiều người viết về công tác chủ nhiệm lớp, xây dựng nhiều biện 
pháp được áp dụng thực tế, nhưng ở sáng kiến này có hai điểm mới:
 * Bồi dưỡng và đào tạo đội ngũ tự quản của các ban.
 * Tăng cường giáo dục kĩ năng cho học sinh: kĩ năng giao tiếp, và kĩ năng 
hợp tác.
 2 2.1.2. Thực trạng của lớp tôi chủ nhiệm:
 Cũng như nhiều giáo viên tiểu học khác, từ lúc vào nghề đến nay, tôi luôn 
được làm công tác chủ nhiệm cũng đồng nghĩa với việc qua hàng năm tôi đã đúc 
rút được không ít kinh nghiệm từ công tác làm chủ nhiệm lớp. 
 Được sự chỉ đạo và quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường đối với 
giáo viên về công tác chủ nhiệm lớp.
 Có sự giúp đỡ và phối hợp của phụ huynh học sinh trong công tác giáo dục 
cho con em. 
 Lớp tôi tổng số có tổng số 24 em trong đó: Nữ 12 và 4 em chưa đáp ứng 
được các kĩ năng theo yêu cầu.
 Học sinh sống phân bổ đều 2 thôn trong xã, trong đó có những địa điểm 
cách xa trường từ 5 đến 7 km trong khi một số học sinh tự đi xe đạp, ở một số 
thôn trên đường đến trường đều đi qua nơi có cánh đồng rộng và sông nên vào mùa 
mưa gió một số em gặp khó khăn trong việc đến trường. Có 1/3 số em bố mẹ đi 
làm ăn xa, sống với ông bà, tuy các em đi học đều nhưng việc chấp hành các nội 
quy của nhóm, lớp chưa nghiêm túc, chưa có sự kèm cặp hướng dẫn của người lớn, 
sống buông lỏng. Có 4 em trầm tính ít có ý kiến tranh luận, chia sẻ với bạn bè. 
 Đa số học sinh chưa tự giác trong các hoạt động, Ban cán sự lớp chưa thể 
hiện được vai trò nhiệm vụ của mình, các em luôn chờ đợi sự hướng dẫn trực tiếp 
từ thầy giáo. Trong khi hiện nay, do định biên số tiết dạy và công tác kiêm nhiệm 
cũng như kế hoạch học 2 buổi/ ngày nên một số buổi giáo viên chủ nhiệm không 
trực tiếp giảng dạy. 
 Kĩ năng giao tiếp của học sinh còn hạn chế: các em còn rụt rè khi đứng trước 
tập thể, bình thường vui chơi hò hét rất lớn nhưng khi gọi trả lời lại nói lí nhí trong 
miệng, thảo luận nhóm không dám nói to, không dám tranh luận, chưa biết đùm 
bọc, đoàn kết giúp đỡ nhau. Lớp học còn trầm lặng, ý thức tập thể chưa cao. Các 
em chưa nắm rõ kĩ năng bơi an toàn, kĩ năng tự cứu mình, chưa nhận biết được 
vùng nước lũ và dòng nước xoáy,...
 Một số phụ huynh hoàn cảnh khó khăn, đi làm ăn xa, một năm chỉ về nhà 
vào dịp lễ tết nên không có thời gian quan tâm, hướng dẫn và giáo dục con em. 
Ông bà và người thân còn xem nhẹ các phong trào trong dạy và học, chưa quan 
tâm đến kĩ năng của con em, chưa có giải pháp tốt để giáo dục con em mình.
 2.2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở 
trường tiểu học.
 2.2.1. Nâng cao nhận thức về nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm
 Điều 34 - Điều lệ trường Tiểu học quy định rõ về nhiệm vụ của người giáo 
viên Tiểu học là:
 - Giảng dạy, giáo dục đảm bảo chất lượng theo chương trình giáo dục, kế 
hoạch dạy học; soạn bài, lên lớp, kiểm tra, đánh giá, xếp loại học sinh; quản lí học 
 4 Tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của học sinh: hoàn cảnh kinh tế, địa vị bố mẹ 
trong xã hội, nếp sống của gia đình, sự quan tâm của bố mẹ đến vấn đề giáo dục 
con cái để từ đó giáo viên có thể tìm ra những nguyên nhân về hiện tượng tâm lý 
của học sinh.
 Tìm hiểu và nắm được đặc điểm của từng học sinh: tìm hiểu xem những học 
sinh nào bị khuyết tật (cận, nói lắp, điếc) để sắp xếp chổ ngồi cho phù hợp, tìm 
hiểu trình độ nhận thức, năng lực hoạt động, mối quan hệ với tập thể, với những 
người xung quanh và năng lực trí tuệ của học sinh.
 Ví dụ: Trong lớp tôi chủ nhiệm năm học 2019 - 2019 có nhiều em nhận 
thức rất nhanh nhưng sau đó lại quên ngay vì ghi nhớ của các em không bền. Từ đó 
giáo viên cho học sinh rèn luyện thường xuyên, lặp đi lặp lại kiến thức đã học 
nhiều lần để ghi nhớ bền vững phối hợp cùng giáo viên bộ môn để giúp đỡ các em 
học tập tốt hơn.
 Tìm hiểu về xu hướng, hứng thú và động cơ của học sinh trong học tập và 
các hoạt động khác, từ đó giáo viên hiểu được nguyên nhân để hướng dẫn, giáo 
dục học sinh đạt kết quả tốt. 
 Ví dụ: Trong thực tế, có một số em học còn chậm các bộ môn như Toán 
hoặc Tiếng Việt nhưng các môn năng khiếu như Âm nhạc, Mĩ thuật, thì học rất 
tốt do các em có hứng thú và say mê các môn học này. Từ đó, giáo viên tạo điều 
kiện giúp các em có hứng thú với môn Toán, Tiếng Việt.
 Tóm lại: Muốn thực hiện những điều nói trên yêu cầu người giáo viên phải :
 * Nghiên cứu hồ sơ học sinh (học bạ, lý lịch của học sinh ở lớp dưới).
 * Quan sát hằng ngày các hoạt động và mối quan hệ của học sinh.
 * Thăm gia đình học sinh và trò chuyện trao đổi với phụ huynh học sinh.
 * Sắp xếp chỗ ngồi hợp lý cho học sinh.
 2.2.3. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm
 Sau khi nắm bắt các thông tin cơ bản của học sinh trong lớp tôi tiến hành lập 
kế hoạch chủ nhiệm.
 - Lập bảng điều tra cơ bản
 TT Họ &tên Năm Họ tên Nghề Địa Đối Kết Năng Những 
 sinh bố( mẹ) nghiệp chỉ tượng quả khiếu điểm 
 gia năm đặc cần 
 đình học biệt lưa ý
 trước
 1 ... .... ... ..... .... ..... .... ..... .....
 - Đặc điểm tình hình lớp
 + Tổng số học sinh: .. ( nam .. nữ ...) Con dân tộc : ..
 + Con gia đình cán bộ :  
 + Con gia đình nông dân: ...
 + Con gia đình công nhân:...
 6 trước một tuần. Trong một tuần đó các em tìm ra những bạn có năng lực và báo 
cáo lên giáo viên chủ nhiệm. Là những bạn nhanh nhẹn, hoạt bát trong công việc, 
có khả năng quản lý lớp tốt, có năng lực giúp đỡ các bạn ngày càng tiến bộ, có khả 
năng đưa phong trào thi đua của lớp ngày càng đi lên
 * Tiến hành bầu cử:
 - Bầu lãnh đạo Hội đồng tự quản và các Ban
 Công việc này do học sinh tự thực hiện từ việc ứng cử, đề cử và bầu đều 
được thực hiện trên nguyên tác dân chủ. Tuy nhiên để Hội đồng tự quản có chất 
lượng giáo viên phải có sự hướng dẫn và gợi ý để các em giới thiệu đúng người 
vào Hội đồng Tự quản và các ban.
 - Quy định chức năng nhiệm vụ cho từng loại cán bộ tự quản
 Sau khi công tác bầu cử đã hoàn thành giáo viên chủ nhiệm tiến hành giao 
nhiệm vụ cho Hội đồng Tự quản và các Ban
 +Nhiệm vụ của Chủ tịch HĐTQ: Tổ chức theo dõi hoạt động tự quản của 
lớp (dưới sự chỉ đạo, cố vấn của giáo viên chủ nhiệm) như: các tiết Sinh hoạt tập 
thể hàng tuần, các cuộc hội ý cốt cán của lớp, các hoạt động giáo dục theo quy mô 
lớp. Luôn luôn có trách nhiệm quản lí lớp trong mọi hoạt động của trường, nhận 
xét, đánh giá kết quả thi đua các mặt của lớp hàng tháng, học kỳ và năm học.
 Nhiệm vụ của Phó Chủ tịch HĐTQ phụ trách văn nghệ, thể thao, vệ sinh: 
Điều khiển và theo dõi các hoạt động văn thể của lớp thông qua các Trưởng ban có 
liên quan; điều khiển các hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể thao của lớp. Nhận xét 
đánh giá kết quả trước lớp báo cáo cho Chủ tịch HĐTQ.
 Nhiệm vụ của Phó chủ tịch HĐTQ phụ trách học tập: Tổ chức điều khiển 
các hoạt động tự quản học tập của lớp, tổ chức các hoạt động học tập theo chủ đề; 
tổ chức thi tìm hiểu, giải đáp thắc mắc trong học tập, đề xuất với giáo viên chủ 
nhiệm, giáo viên bộ môn về kế hoạch, nội dung học tập; tổ chức trao đổi kinh 
nghiệm học tập; phụ trách, có kế hoạch giúp đỡ các bạn học còn chậm; theo dõi, 
đánh giá kết quả học tập của lớp hàng tuần, hàng tháng, học kỳ và báo cáo với giáo 
viên chủ nhiệm, trao đổi với các nhóm trưởng để có nhận định đánh giá hoạt động 
chung của lớp.
 Nhiệm vụ của các Trưởng ban: Theo dõi và điều khiển các hoạt động của 
ban; nắm được tình hình cụ thể về học tập, kỉ luật của từng ban viên, tổng hợp kết 
quả hàng tuần; nhắc nhở, động viên các thành viên của ban và báo cáo kết quả với 
HĐTQ.
 2.2.6. Tập huấn cho Hội đồng tự quản và các Ban
 Sau khi đã thành lập được HĐTQ của lớp, giáo viên tổ chức tập huấn cho 
HHĐTQ và các ban về cách thức làm việc, ghi chép báo cáo, kiểm tra đôn đốc các 
ban học tập là làm việc theo quy đinh.
 Sau khi được tập huấn cho các ban ngồi thành các nhóm và thảo luận về 
nhiệm vụ của các ban cũng như nhiệm vụ của Chủ tịch và Phó chủ tịch HĐTQ. 
 8 2.2.8. Thực hiện tốt công tác phối kết hợp.
 Như đã nói trên, một phần học sinh của tôi sống với ông bà và người thân vì 
bố mẹ đi làm ăn xa. Do đó rất hạn chế trong việc nhắc nhở, giáo dục con em ở tất 
cả các mặt: học tập, rèn luyện, năng lực, phẩm chất,... Trong khi đó, ở độ tuổi vui 
chơi của các em, để tự ý thức được hành động và việc làm của mình rất khó, đều 
mang tính chất tự phát. Vì vậy, ngoài việc áp dụng một số biện pháp truyền thống 
như: gặp gỡ, thăm hỏi gia đình các em vào các dịp, tìm hiểu ở địa phương nơi các 
em sinh sống thì cứ đầu năm học, tôi lưu lại tất cả số điện thoại của cha mẹ các em 
và những người em sống nhờ khi bố mẹ làm ăn xa. Sau đó áp dụng công nghệ 
thông tin hiện đại, tôi lập một nhóm Facebook và Zalo (Hai phần mềm nói chuyện 
miễn phí nhờ internet) riêng cho học sinh lớp mình. Hằng ngày, tôi cập nhật các 
hoạt động học tập, rèn luyện cũng như kết quả cụ thể và kế hoạch hướng dẫn tự 
học ở nhà trên nhóm để phụ huynh tiện theo dõi, có thể thảo luận trực tiếp trên đó. 
Đồng thời, họ có thể nhắc nhở, giáo dục con em từ xa hoặc thông qua người thân. 
Mặt khác, những thay đổi trong quá trình học tập và rèn luyện của các em sẽ được 
phụ huynh nắm bắt chủ động. Ngoài ra tôi còn lập riêng cho lớp một tài khoản 
Gmail sau đó cho học sinh viết mật khẩu đưa cho bố mẹ. Trên Gmail các phụ 
huynh và giáo viên có thể trao đổi với nhau về nội dung các bài tập hay, hay đề 
xuất một ý kiến nguyện vọng gì đề được các phụ huynh khác biết và góp ý. Ở trên 
đó tôi thường đưa lên các bài kiểm tra theo 4 mức qua từng tháng do đó một số phụ 
huynh họ tự kiểm tra được mức độ học tập của con mình qua từng tháng. Bởi vì 
hiện nay phần lớn phụ huynh đều sử dụng thành thạo các phần mên trên internet. 
Kết quả được phụ huynh tán thành và lan tỏa rộng.
 2.2.9. Cần coi trọng công tác chủ nhiệm lớp là một nghệ thuật.
 Nghệ thuật ở đây chính là sự linh hoạt, sự mềm dẻo nhưng cương quyết, 
khen thưởng đúng người, nhắc nhở đúng tội không thiên vị và không bỏ sót, làm 
thế nào để nghiêm minh và không mất lòng tin ở các em.
 Trong quá trình học, tôi luôn nắm vững tâm lí trẻ rất thích khen nên dù em 
có tiến bộ chỉ một chút thôi cũng cần tuyên dương, động viên để em cố gắng hơn 
nữa. Chẳng hạn lớp tôi có 3 em luôn đi học muộn. Thầy giáo nhắc nhở nhiều lần 
mà chưa tiến bộ. Đột nhiên có hôm em đi học đúng giờ, vậy là tôi khen em trước 
lớp. Được các bạn khích lệ, từ hôm đó, số buổi đi học muộn của em giảm hẳn và 
dần dần em đó đã có thói quen đi học đúng giờ. Riêng 2 em xa trường, tôi luôn 
chủ động và giữ liên lạc với phụ huynh để nhắc nhở em đi học chuyên cần và đúng 
giờ. Hay trong một bài chính tả nhìn tổng thể chữ viết nguệch ngoạc, trình bày bẩn 
nhưng tôi vẫn chịu khó tìm ra một chữ hoặc một nét chữ đẹp trong bài để khen 
như: “Em viết các con chữ rất đẹp nhưng chú ý các nét nối và cách trình bày em 
nhé” giúp em cảm thấy vui mừng và phát huy điểm tốt đó. Giáo viên không nên 
chê vì điều đó sẽ làm cho em tự ti, bất mãn không biết phải làm thế nào, không biết 
bắt đầu từ đâu để khắc phục. Hoặc trong tư thế ngồi viết của các em cũng vậy. 
 10