Sáng kiến kinh nghiệm Một vài kĩ năng trong công tác chủ nhiệm Lớp 7

 2013 - 2014 này, tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Một vài kĩ năng trong công 
tác chủ nhiệm lớp 7”.
 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Cơ sở lí luận
 Nhà trường, gia đình và xã hội đều có vai trò quan trọng trong giáo dục 
phẩm chất, đạo đức, lối sống cho học sinh. Các phẩm chất, đạo đức, lối sống của 
con người nói chung, HS nói riêng được hình thành và phát triển trong các môi 
trường: gia đình, nhà trường và xã hội. Lúc sơ sinh vai trò của gia đình là chủ 
đạo, tuổi học mầm non gia đình và nhà trường góp phần quyết định, tuổi học 
phổ thông (từ tiểu học tới trung học) càng lớn vai trò của nhà trường, gia đình và 
xã hội càng cân đối. Để làm tốt việc giáo dục phẩm chất, đạo đức, lối sống cho 
HS THCS phải kết hợp chặt chẽ với gia đình. 
 Nhà trường, gia đình và xã hội có vai trò giáo dục khác nhau đối với sự 
hình thành và phát triển phẩm chất, đạo đức, lối sống của học sinh. Trong mối 
quan hệ đó thì nhà trường được xem là trung tâm, chủ động, định hướng trong 
việc phối hợp với gia đình và xã hội. Nhà trường là môi trường giáo dục toàn 
diện nhất, là cơ quan nhà nước thực hiện chức năng giáo dục chuyên nghiệp nhất 
nên nhà trường nhà trường là lực lượng giáo dục có hiệu quả nhất, hội tụ đủ 
những yếu tố cần thiết để có thể huy động sức mạnh giáo dục từ phía gia đình và 
xã hội.
 Giáo viên chủ nhiệm phải là người nhiệt tình, tâm lý, yêu thương, quan 
tâm sâu sắc đến từng thành viên trong lớp. Định hướng cho các em thực hiện tốt 
các kế hoạch của nhà trường. GVCN cũng là người phối hợp với các tổ chức 
đoàn thể trong nhà trường, với ban đại diện cha mẹ của lớp, của trường để thực 
hiện tốt nhiệm vụ giáo dục. Nhưng không thể làm thay cho các em mọi việc phải 
phát huy khả năng tự giác, tự quản của học sinh để các em động viên giúp đỡ lẫn 
nhau và cùng vươn lên xây dựng một tập thể vững mạnh.
 Nề nếp là những việc làm, những thói quen tốt trong học tập, sinh hoạt của 
bản thân mỗi học sinh, là khởi đầu của hành vi đạo đức thông qua việc chấp 
hành những qui định của lớp, nội quy của trường. Biết làm những việc mang lại 
 2 - Tuy phụ huynh rất quan tâm đến con em mình về việc học tập, nền nếp 
song vì bận đồng ruộng...vv nên nhiều gia đình không có thời gian để ý kèm cặp 
con em mình tốt nhất.
 3. giải pháp và tổ chức thực hiện
 3.1. Kĩ năng lựa chọn một đội ngũ cán bộ lớp đủ uy tín và có năng lực 
điều khiển tập thể lớp
 Có hai cách hình thành:
 - GVCN tự lựa chọn một đội ngũ cán bộ lớp trên cơ sở của việc tìm hiểu 
học sinh.
 - Tập thể lớp tự lựa chọn, bầu ra đội ngũ cán bộ lớp trên thông qua hình 
thức bỏ phiếu kín.
Nhưng tốt nhất, GVCN cần định hướng cho tập thể lựa chọn, biến ý định của 
mình thành quyết định dân chủ của tập thể học sinh bằng việc xác định những 
tiêu chuẩn lựa chọn, mục tiêu nội dung hoạt động của lớp để chọn được người 
gánh vác công việc của tập thể.
 Khi lựa chọn những học sinh có đủ tiêu chuẩn vào đội ngũ cán bộ lớp, 
GVCN có thể hoặc tự mình lựa chọn rồi thông báo cho lớp biết, hoặc dùng phiếu 
thăm dò ý kiến học sinh rồi sau đó quyết định chính thức.
Nếu để tập thể học sinh tự lựa chọn thì phải tổ chức cho các em bỏ phiếu tín 
nhiệm những bạn xứng đáng nhất vào cán sự lớp. Việc bỏ phiếu phải diễn ra 
công khai , đúng nguyên tắc , đảm bảo tính dân chủ, không áp đặt học sinh .
 3.2. Kĩ năng tổ chức huấn luyện đội ngũ cán bộ lớp
 Việc huấn luyện, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lớp diễn ra ngay sau khi tập thể 
lớp đã lựa chọn được đội ngũ này. Trình tự các bước huấn luyện như sau:
 - Tập hợp đội ngũ cán bộ lớp, tổ ... nêu rõ mục đích của huấn luyện nhằm 
bồi dưỡng hiểu biết cho các em về ý nghĩa và tác dụng của việc xây dựng tập thể 
lớp vững mạnh, về vai trò và nhiệm vụ của cán bộ lớp trong việc xây dựng tập 
thể lớp, về mối quan hệ công tác giữa các cán bộ lớp với nhau.
 - Giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ lớp, cán bộ chức năng, yêu cầu các 
em hãy ghi nhiệm vụ của mình vào sổ công tác để ghi nhớ và thực hiện.
 4 + Lập danh sách HS thuộc diện đối tượng ưu tiên, hoàn cảnh khó khăn, báo 
cáo với giáo viên chủ nhiệm.
 + Tổ chức và quản lý học sinh thực hiện lao động và các hoạt động liên 
quan đến sinh hoạt đời sống vật chất và tinh thần của lớp.
 + Tổ chức động viên, thăm hỏi những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, ốm 
đau, tai nạn...
 3.4. Kĩ năng tổ chức huấn luyện, bồi dưỡng cho toàn lớp về những nội 
dung xây dựng lớp tự quản
Việc làm này có thể tiến hành trong suốt năm học, song nên tập trung vào một 
vài thời điểm như: đầu năm học, cuối học kỳI, đầu học kỳ II, giữa học kỳ II. 
Những nội dung cần huấn luyện là:
 - Thế nào là một tập thể lớp tự quản.
 - Vai trò của đội ngũ cán bộ lớp trong quá trình xây dựng lớp tự quản.
 - Tự quản giờ học vắng giáo viên.
 - Tự quản giờ trên lớp.
 - Tự quản giờ sinh hoạt tập thể hàng tuần.
 - Tự quản các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Những nội dung trên có thể được xen kẽ vào nội dung của giờ sinh hoạt tập thể 
để học sinh có dịp trao đổi, bàn bạc, coi đó như là một dịp huấn luyện các em.
3.5. Kĩ năng tổ chức các hoạt động thực tế để học sinh được rèn luyện các 
kỹ năng tự quản
 Đây là bước quan trọng mà trong đó mọi thành viên của lớp đều được tham 
gia vào việc xây dựng tập thể lớp tự quản, các hoạt động được tổ chức theo 
phương châm “Thầy lui dần về hội trường” để “Trò tự quản lý và điều khiển”.
 - Ban đầu, GVCN có thể tham gia trực tiếp vào việc xây dựng kế hoạch 
hoạt động, hướng dẫn học sinh chuẩn bị hoạt động điều khiển học sinh tham gia 
hoạt động và đánh giá kết quả cuối cùng.
 - Sau đó, GVCN giao dần cho đội ngũ cán bộ lớp tự tổ chức và điều khiển 
các hoạt động của lớp, GVCN giúp đỡ học sinh với tư cách là người cố vấn, điều 
chỉnh đúng hướng cho các em.
 6 Trong trường học nói chung và trường THCS nói riêng, tùy vào sĩ số học 
sinh mỗi lớp mà giáo viên chia lớp ra thành từng tổ cho dễ quản lí. Thông 
thường mỗi lớp được chia làm 04 tổ với số thành viên trong tổ tương đương 
nhau. Trong mỗi tổ có một tổ trưởng quản lí tổ của mình về mọi mặt. Để nâng 
cao chất lượng giáo dục, giáo viên chủ nhiệm nên cho học sinh theo dõi chéo 
giữa các tổ với nhau theo hình thức mỗi tổ trong lớp là một tổ trực tuần. 
 Tổ trực tuần sẽ làm nhiệm vụ thống kê cụ thể mọi hoạt động của lớp và sau 
đó đến buổi sinh hoạt lớp, tổ trưởng tổ trực tuần sẽ thay mặt tổ lên đọc nhận xét 
về tình hình học tập, rèn luyện đạo đức của lớp qua sự theo dõi của tổ mình. Với 
những tổ trực tuần làm tốt công việc của mình giáo viên cần khen ngợi kịp thời 
cũng như cần nghiêm túc phê bình những tổ trực tuần làm không tốt. Những học 
sinh vi phạm những nội quy, quy định của nhà trường sẽ được tổ trực tuần ghi 
vào biên bản trực tuần và phân công lao động cho lớp vào tuần kế tiếp. Sổ trực 
tuần sẽ là căn cứ để giáo viên chủ nhiệm xếp loại hạnh kiểm đạo đức theo từng 
kì và cả năm học.
 3.9. Giáo dục đạo đức học sinh thông qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm
 Theo qui định, tiết chủ nhiệm chỉ dành khoảng 15 phút để GV tổng kết tình 
hình học tập, rèn luyện đạo đức... của lớp; 30 phút còn lại tổ chức cho học sinh 
tự nhận xét ưu khuyết điểm của cá nhân và tập thể tổ, mỗi tiết sinh hoạt chủ 
nhiệm đều phải có biên bản.
 Giờ sinh hoạt bắt đầu bằng những tóm tắt kết quả học tập và rèn luyện của 
cả lớp trong tuần của ban cán sự lớp. Thông qua sổ đàu bài, sổ cờ đỏ của Đội 
trường, các GVBM, tôi nhận xét, đánh giá từng học sinh. Tôi luôn luôn nhắc 
nhở và động viên tinh thần các em, tạo động lực giúp cả lớp cố gắng hơn. 
GVCN phải thật sự gắn bó, quan tâm tới lớp mới nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý 
và tình hình học tập của từng em. Từ kết quả học tập, năng khiếu, tính cách của 
mỗi học sinh mà GVCN góp ý kiến với từng học sinh về việc lựa chọn nghề 
nghiệp cho mình thật phù hợp.
 Qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm, người giáo viên chủ nhiệm lớp cần kết hợp 
dạy các em cách học làm người, cách sống, cách ứng xử với mọi người. Cách 
 8 - Thứ ba, Giáo viên chủ nhiệm lớp cần thường xuyên báo cáo với Ban 
giám hiệu nhà trường về tình hình học sinh cá biệt của lớp mình để nhà trường 
nắm được từ đó đưa ra phương pháp giáo dục hợp lí.
 - Thứ tư, cần phối hợp thường xuyên và chặt chẽ với gia đình học sinh. 
Giáo viên chủ nhiệm lớp cần thường xuyên thông báo với gia đình học sinh về 
tình hình học tập rèn luyện đạo đức của con em mình khi học sinh đó có biểu 
hiện không tốt cũng như khi học sinh đó có những biểu hiện tiến bộ. Trong việc 
giáo dục học sinh ca biệt, phối hợp với gia đình học sinh không chỉ là mời phụ 
huynh học sinh đó đến trường rồi thông báo kết quả học tập, rèn luyện của con 
em họ mỗi khi có sự việc gì học sinh đó gây ra mà nên xem việc gặp gỡ, trao 
đổi với phụ huynh là chuyện bình thường. Hơn nữa, để giáo dục học sinh đó 
được tốt hơn, giáo viên chủ nhiệm cũng nên chủ động tới thăm nhà các em, gặp 
các thành viên trong gia đình động viên họ quan tâm nhiều hơn nữa tới các em.
 4. Kiểm nghiệm
 Sau khi thực hiện những biện pháp trên với lớp 7B, trường THCS Tùng 
Lâm, qua năm học 2013 - 2014 lớp đã đạt được nhiều kết quả khả quan. Việc 
phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng học sinh trong ban cán sự lớp đã đem lại 
hiệu quả trong việc quản lí nề nếp và chất lượng học tập. Các em thực hiện 
nhiệm vụ đầy đủ với tinh thần trách nhiệm cao. Có những trường hợp GVCN 
không cần có mặt nhưng các em vẫn quản lí lớp tốt. Đây là một trong những 
nhân tố quyết định thành tích lớp đạt được.
 Trong năm học qua tôi đã áp dụng những biện pháp trên và đạt hiểu quả. 
Tuy nhiên cũng cần có sự phối hợp của ban giám hiệu nhà trường, các tổ chức 
Đoàn, Đội. Đặc biệt sự quan tâm của phụ huynh, của ban đại diện cha mẹ đóng 
vai trò rất lớn.
 Đại đa số học sinh của lớp chủ nhiệm có ý thức, kỷ luật cao. Các em tự rèn 
cho mình một ý thức giữ gìn lớp sạch đẹp, tự trang trí lớp học.
 Kết quả xếp loại học lực, hạnh kiểm trong năm học như sau:
 * Về học lực: 
 TSHS GIỎI KHÁ TB YẾU KÉM TB trở lên
 10