Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên chủ nhiệm với công tác tư vấn học đường tại trường Tiểu học

 Sáng kiến: “Giáo viên chủ nhiệm với công tác tư vấn học đường tại trường Tiểu học”
học sinh, những nguyên tắc và các bước tư vấn học đường, những phương pháp và 
hình thức thu hút sự tham gia học sinh và cộng đồng.
 Công tác tư vấn học đường hiện nay đang rất được chú trọng. Tại đơn vị tôi 
đang công tác đã thành lập Tổ tư vấn học đường đang hoạt động và đã mang lại hiệu 
quả thiết thực. Tôi nhận thấy, giáo viên chủ nhiệm là người gần gũi với học sinh 
hằng ngày, đóng vai trò then chốt trong việc mang lại thành công của việc tư vấn học 
đường. Chính vì vậy, tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài “Giáo viên chủ nhiệm với công 
tác tư vấn học đường tại trường Tiểu học”. Qua việc nghiên cứu để tìm tòi ra các 
biện pháp mang lại hiệu quả cho việc giáo dục học sinh một cách toàn diện, góp 
phần nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường.
 PHẦN II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
 1. Cơ sở lý luận của vấn đề
 1.1 Khái niệm
 “Tư vấn học đường” là hoạt động của những người có chuyên môn nhằm trợ 
giúp học sinh, cha mẹ học sinh và nhà trường (dưới các hình thức cố vấn, chỉ dẫn, 
tham vấn,), để giải quyết những khó khăn của học sinh liên quan đến học đường 
như: Về tâm - sinh lí, định hướng nghề nghiệp, về học tập, về định hướng giá trị 
sống và kĩ năng sống, về pháp luật,
 “Tham vấn học đường” là là một quá trình trợ giúp tâm lý, trong đó nhà 
tham vấn sử dụng kiến thức, kỹ năng chuyên môn và thái độ nghề nghiệp để thiết 
lập mối quan hệ tương tác tích cực với học sinh nhằm giúp các em nhận thức được 
hoàn cảnh vấn đề để thay đổi cảm xúc, suy nghĩ và hành vi và tiềm kiếm giải pháp 
cho vấn đề của mình.
 1.2 Vai trò của tư vấn học đường
 1.2.1 Hỗ trợ học sinh vượt qua khó khăn về tâm lí
 Giáo viên cần giúp học sinh vượt qua 2 áp lực chính đang phải đối mặt là:
 Một là, do bố mẹ và nhà trường thường xuyên thúc ép quá sức hoặc quá 
sớm. Nạn “ép học” đã trở nên phổ biến. Sau khi tan học ở trường, trẻ tiếp tục phả 
học thêm về anh văn, hội họa, tin học, không còn nhiều thời gian để vui chơi, 
giải trí.
Người viết: Phạm Thị Cẩm Tú - Trường Tiểu học Minh Tân - Dầu Tiếng - Bình Dương 2 Sáng kiến: “Giáo viên chủ nhiệm với công tác tư vấn học đường tại trường Tiểu học”
 Ba là, tham vấn học đường khắc phục những vấn đề hiện có cản trở quá trình 
phát triển của học sinh. Hoạt động tham vấn học đường can thiệp vấn đề bạo lực 
học đường, học sinh chán học, vi phạm kỉ luật, 
 2.3 Phương pháp nghiên cứu
 - Đọc các tài liệu về tâm sinh lý lứa tuổi tiểu học và tài liệu có liên quan tới 
công tác tư vấn cho học sinh.
 - Phương pháp phân tích, tổng hợp.
 - Phương pháp điều tra, phỏng vấn, hỏi - đáp.
 - Phương pháp quan sát thực tế.
 2.4 Thuận lợi, khó khăn khi nghiên cứu đề tài
 2.4.1 Thuận lợi
 Luôn nhận được sự quan tâm sâu sát của Phòng GD - ĐT Dầu Tiếng, của 
lãnh đạo địa phương, sự phối hợp của các ban ngành, đoàn thể; đặc biệt là sự quản 
lý có hiệu quả của ban giám hiệu nhà trường vì sự nghiệp trồng người.
 Đội ngũ giáo viên luôn tận tâm, tận tình với công việc, không ngừng học tập 
nâng cao tay nghề, trình độ chuyên môn và hỗ trợ nhau trong công tác. Phụ huynh 
quan tâm đến việc học tập của con em, các em học sinh ngoan, chăm chỉ học tập, 
tích cực tham gia vào các hoạt động, phong trào của nhà trường.
 Môi trường học tập thân thiện, trường học xanh - sạch - đẹp, được trang bị 
các thiết bị dạy học hiện đại như máy chiếu, bảng tương tác thông minh, có phòng 
học Tin học.
 Phòng GD - ĐT Dầu Tiếng, chuyên môn nhà trường thường xuyên tổ chức 
các hoạt động chuyên đề nhằm chia sẽ những kinh nghiệm, giúp giáo viên vững về 
năng lực giỏi về chuyên môn.
 2.4.2 Khó khăn
 Một bộ phận phụ huynh vẫn chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con 
em, thiếu sự phối kết hợp với nhà trường.
 Địa bàn xã rộng, dân cư thưa thớt nên việc tập trung học sinh còn gặp một số 
khó khăn; phần lớn phụ huynh là nông dân, công nhân cao su các em phải ở nhà 
phụ giúp gia đình làm công việc ảnh hưởng đến việc học tập.
Người viết: Phạm Thị Cẩm Tú - Trường Tiểu học Minh Tân - Dầu Tiếng - Bình Dương 4 Sáng kiến: “Giáo viên chủ nhiệm với công tác tư vấn học đường tại trường Tiểu học”
 Trí tưởng tượng của các em rất phong phú. Các em dễ tin vào những yếu tố 
huyền bí, những truyện thần thoại dân gian. Khi tiếp xúc với người lớn có nhân 
cách chuẩn mực, các em nhanh chóng hình thành ước mơ “Em sẽ trở thành một 
chú công an” hay “Em sẽ trở thành một phi hành gia”, và những ước mơ này sẽ 
là động lực để các em phấn đấu rèn luyện.
 d. Tin tưởng ở người lớn, đặc biệt là thầy cô giáo
 Nếu các em nhận được sự quan tâm, che chở, cảm thông từ người lớn các 
em sẽ quấn quýt, tin tưởng tuyệt đối và xem người ấy là thần tượng. Ở lứa tuổi tiểu 
học, thầy cô giáo sẽ là thần tượng của các em bởi lẽ thầy cô biết mọi thứ, giải đáp 
được mọi thắc mắc của các em, chữ viết đẹp, giọng nói dịu dàng,
 e. Dễ được cảm hóa
 Những học sinh chưa ngoan, cá biệt có vẻ ngoài ngỗ ngược, lạnh lùng nhưng 
thực chất lại là những đứa trẻ rất yếu đuối, dễ bị xúc động. Nếu giáo viên gần gũi, 
tạo được lòng tin với các em thì việc cảm hóa, thay đổi suy nghĩ và hành động của 
các em không còn là việc khó khăn.
 Khi giao một công việc với những lời căn dặn cụ thể và chi tiết, các em sẽ cố 
gắng thực hiện cho bằng được và vượt hơn sự mong đợi của người lớn. Các em sẽ 
cảm thấy hãnh diện khi thành công. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm cần phân công 
hợp lí, vừa sức công việc cho tất cả học sinh để các em có cơ hội khẳng định bản 
thân.
 Tóm lại, với tất cả các đặc điểm tâm sinh lý trẻ em lứa tuổi tiểu học: nhận 
thức qua trực quan, tư duy hình ảnh, hiếu động, thích bắt chước người xung quanh, 
muốn được khen ngợi, dễ vui và dễ giận hờn, một số em đã có dấu hiệu dậy thì, 
Người làm công tác tư vấn phải vào vị trí, vai trò vừa là tư vấn vừa là người cha, 
người mẹ và vừa làm người bạn để lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng của các 
em định hướng giúp các em giải quyết những khó khăn theo hướng tích cực.
 2. Cần nắm rõ đặc điểm sự phát triển trí tuệ của học sinh tiểu học
 Các em gắn liền với hoạt động học tập ở trường. Nhiệm vụ học tập đặt ra 
cho trẻ là phải đạt được mục đích định trước dưới sự tổ chức, hướng dẫn của thầy
Người viết: Phạm Thị Cẩm Tú - Trường Tiểu học Minh Tân - Dầu Tiếng - Bình Dương 6 Sáng kiến: “Giáo viên chủ nhiệm với công tác tư vấn học đường tại trường Tiểu học”
 Năm là, thu hút sự tham gia của học sinh, gia đình, cộng đồng. 
 Sáu là, học sinh là người tự quyết định những giải pháp.
 3.2 Các bước thực hiện
 Giáo viên cần đảm bảo thực hiện tiến trình tham vấn học đường cho học 
sinh gồm đủ 9 bước như sau:
 Bước 1: Thiết lập mối quan hệ
 Bước 2: Tiếp nhận yêu cầu và lắng nghe lời phàn nàn của học sinh 
 Bước 3: Giới thiệu học sinh về công việc tham vấn
 Bước 4: Lắng nghe, nhận diện vấn đề của học sinh
 Bước 5: Xác định mong đợi của học sinh và khả năng ứng phó, đương đầu 
với vấn đề của học sinh
 Bước 6: Thảo luận về các giải pháp 
 Bước 7: Lựa chọn giải pháp
 Bước 8: Khích lệ thực hiện các giải pháp 
 Bước 9: Chia tay và hẹn gặp buổi tiếp theo
 4. Giáo viên cần bồi dưỡng các kỹ năng tư vấn học đường cơ bản
 4.1 Kĩ năng lắng nghe tích cực
 Lắng nghe là một kĩ năng giao tiếp cơ bản, quan trọng trong cuộc sống. Quá 
trình tham vấn phải thấy hiểu những cảm xúc, suy nghĩ của học sinh để làm được 
điều này ta cần phải lắng nghe. Ta cần phân biệt rõ được khái niệm nghe và lắng 
nghe.
 Nghe là gì? Nghe là một chức năng tự động có tính chất vật lí. Ta có thể 
nghe tất cả những âm thanh đang diễn ra xung quanh nhưng không cần tập trung, 
tư duy.
 Lắng nghe là gì? Lắng nghe là nghe một số âm thanh không cần thiết đòi hỏi 
sự tập trung tổng hợp; nó là sự tìm hiểu về nghĩa tích cực.
 Trong tham vấn học đường giáo viên cần lắng nghe nhiều hơn nói; nói lại 
các câu của học sinh thể hiện sự nghi vấn hơn là đặt câu hỏi; thừa nhận những cảm 
xúc tức thời của học sinh vui - cười, buồn - khóc, Lắng nghe thể hiện được sự
Người viết: Phạm Thị Cẩm Tú - Trường Tiểu học Minh Tân - Dầu Tiếng - Bình Dương 8 Sáng kiến: “Giáo viên chủ nhiệm với công tác tư vấn học đường tại trường Tiểu học”
lại. Có thể động viên khích lệ bằng lời nói như: “Việc làm của em hay đấy”, “Đây 
là một ý nghĩ tuyệt với”, “Điều này thật khó làm, em đã làm nó như thế nào?”
 Giáo viên cần giữ được cân bằng khi học sinh phóng đại quá mức về cảm 
xúc và hành vi của mình so với hoàn cảnh thực tại.
 4.4 Kĩ năng thấu cảm
 Để đạt được sự thấu cảm giáo viên cần có những kĩ năng như lắng nghe tích 
cực, chú ý, phản hồi thông tin, Thấu cảm thường biểu hiện như sau: Quan tâm 
thực sự đến nhu cầu, mong muốn của học sinh; Lắng nghe, tôn trọng mọi cảm xúc, 
suy nghĩ của học sinh, chấp nhận và không phán xét; Đặt mình vào hoàn cảnh của 
học sinh để nhìn nhận, đánh giá; Đảm bảo sự khách quan trong quá trình nhận 
định; phản hồi bằng thái độ và hành vi phù hợp.
 4.5 Kĩ năng dẫn dắt, giải quyết vấn đề
 Giáo viên cùng học sinh phân tích vấn đề, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng, 
đặt ra mục tiêu và tìm ra các giải pháp. Giáo viên cần dẫn dắt và gợi mở để học 
sinh tự nhận ra điểm mạnh và yếu của bản thân. Từ đó, giúp học sinh cân nhắc và 
đưa ra những lựa giải pháp tối ưu. Một số câu hỏi định hướng giải pháp mà giáo 
viên có thể sử dụng như: “Em có biện pháp gì cho vấn đề minh đang gặp phải”, “Ai có 
thể hỗ trợ em giải quyết những khó khăn hiện tại”, “Em cần được giúp điều gì”, “Trong 
trường hợp này, bạn A giải quyết thế này (), em suy nghĩ gì về cách làm của bạn”, 
 5. Cân nhắc lựa chọn hình thức tư vấn phù hợp
 Tùy thuộc vào những khó khăn, vấn đề mà học sinh đang gặp phải để giáo 
viên chọn hình thức phù hợp như tham vấn cá nhân hay tham vấn nhóm.
 Tham vấn cá nhân giúp học sinh thấu hiểu và phát huy tiềm năng của bản 
thân vào việc giải quyết vấn đề mà mình mắc phải.
 Tham vấn nhóm là quá trình tham vấn tâm lí trong đó cá nhân chia sẻ những 
suy nghĩ, cảm xúc, hành vi của mình với các thành viên khác, từ đó hiểu rõ vấn đề 
của mình, của người khác và đưa ra cách giải quyết. Tham vấn nhóm được sử dụng 
trong tường hợp học sinh gặp khó khăn trong giao tiếp, nhút nhát, những học sinh 
là nạn nhân của vấn đề bạo lực học đường. Qua việc tham vấn học đường giúp học 
sinh tìm thấy người cùng cảnh ngộ, đồng cảm với nhau; học sinh tiếp cận và giải
Người viết: Phạm Thị Cẩm Tú - Trường Tiểu học Minh Tân - Dầu Tiếng - Bình Dương 10