Báo cáo Sáng kiến Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường THCS Phan Bội Châu

 SKKN - Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp
 Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến nội dung đề tài, dựa trên cơ sở lí luận về vai trò 
của người GVCN lớp, tâm lí lứa tuổi học sinh THCS được thu thập từ những thông tin trên 
các trang web...
 2. Phương pháp điều tra cơ bản
 - Điều tra thực trạng công tác chủ nhiệm tại trường THCS Phan Bội Châu, nơi tôi đang 
công tác.
 - Tham khảo kinh nghiệm của một số đồng nghiệp.
 - Theo dõi diễn biến tâm sinh lí của các em học sinh trong suốt thời gian gần một năm 
học.
 3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
 Dựa vào theo dõi trong quá trình giảng dạy, chủ nhiệm trong thời gian gần 10 năm qua, 
học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp để đưa ra những biện pháp, giải pháp nhằm áp dụng sao 
cho phù hợp nhất.
 B. PHẦN NỘI DUNG
 I. Cơ sở lý luận
 1. Vai trò của người GVCN lớp
 Đối với giáo dục phổ thông, người GVCN lớp có vai trò quan trọng trong việc giáo dục 
học sinh. Ngoài việc trực tiếp giảng dạy ở lớp chủ nhiệm, GVCN trước hết phải là nhà giáo 
dục, là người tổ chức các hoạt động giáo dục, quan tâm tới từng học sinh, chăm lo đến việc 
rèn luyện đạo đức, hành vi, những biến động về tư tưởng, nhu cầu, nguyện vọng của các em. 
GVCN lớp bằng chính nhân cách của mình, là tấm gương tác động tích cực đến việc hình 
thành các phẩm chất đạo đức, nhân cách của học sinh. Mặt khác, GVCN còn là cầu nối giữa 
tập thể học sinh với các tổ chức xã hội trong và ngoài nhà trường, là người tổ chức phối hợp 
các lực lượng giáo dục,... Có thể nói vai trò xã hội của người GVCN trở nên lớn hơn nhiều so 
với chức năng của người giảng dạy bộ môn. 
 GVCN là người thay mặt hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh quản lý 
toàn diện học sinh lớp mình phụ trách. Điều này đòi hỏi GVCN vừa quản lý tập thể học sinh, 
vừa quan tâm đến từng cá nhân trong lớp về mọi phương diện: học tập, tu dưỡng, lao động và 
sinh hoạt tập thể.
 GVCN lớp là người lãnh đạo, tổ chức, điều hành, kiểm tra mọi hoạt động và các mối 
quan hệ ứng xử thuộc lớp mình phụ trách theo đúng chương trình và kế hoạch của nhà trường.
 GVCN là nhân vật chủ đạo để hình thành nhân cách cho từng học sinh trong tập thể lớp.
 GVCN lớp là cầu nối, là nhân vật trung gian thiết lập các mối quan hệ hai chiều: nhà 
trường – tập thể học sinh, tập thể học sinh – xã hội. Như vậy, một mặt GVCN lớp vừa là đại 
diện cho nhà trường để giáo dục học sinh, vừa đại diện cho tập thể học sinh để liên lạc với 
nhà trường. Mặt khác, GVCN lớp phải làm cho quan hệ giữa tập thể học sinh với xã hội trở 
nên gắn bó hơn. 
 GVCN xây dựng, tổ chức tập thể lớp mình thành đơn vị vững mạnh, tổ chức điều khiển, 
lãnh đạo các hoạt động giáo dục của tập thể lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
 GVCN luôn thiết lập và phát triển các mối quan hệ với các lực lượng giáo dục trong và 
ngoài nhà trường để giáo dục học sinh.
 2. Các đặc điểm tâm sinh lý cơ bản ở học sinh THCS
 Học sinh THCS có tuổi đời ứng với tuổi thiếu niên, do vậy các em còn có tên gọi khác 
là thiếu niên. Cách đây khoảng 20 năm, theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, học 
sinh đầu bậc THCS, về phát triển cơ thể không có gì khác so với trẻ cuối bậc Tiểu học; Các 
 Trang 2 SKKN - Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp
ngày càng được cải thiện đã tạo thuận lợi cho trẻ em được quan tâm và chăm sóc tốt hơn. Bên 
cạnh đó, sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin đã 
hỗ trợ cho giáo viên và phụ huynh trong việc liên lạc, trao đổi, nắm bắt nhanh những thông tin 
cần thiết trong phối hợp giáo dục; đồng thời hỗ trợ tích cực cho hoạt động dạy của giáo viên 
trong những giờ lên lớp, trong những hoạt động tập thể khiến học sinh thấy hứng thú hơn. Sự 
phối kết hợp giữa các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường ngày càng trở nên chặt chẽ.
 Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi kể trên, công tác chủ nhiệm lớp còn gặp không ít 
những khó khăn, thách thức. Trong thời đại khoa học công nghệ và kinh tế thị trường hiện 
nay, ngoài những tiện ích to lớn mà nó mang đến cho nhân loại thì kèm theo đó là hàng loạt 
các tác động tiêu cực đến đối tượng học sinh: xu hướng đua đòi chưng diện theo trang phục, 
mái tóc của các ca sĩ, diễn viên trong phim ảnh không lành mạnh và đặc biệt là game online. 
Chính những vấn đề này ảnh hưởng không ít đến việc học tập, việc hình thành nhân cách, đạo 
đức của học sinh và gây ra rất nhiều khó khăn cho GVCN trong công tác giáo dục đạo đức 
học sinh.
 Nguyên nhân chủ yếu là do nhiều cơ sở kinh doanh chỉ chú ý đến lợi nhuận. Hầu hết các 
điểm truy cập Internet đều trang bị những trò chơi bạo lực thu hút học sinh. Vì thế, hiện tượng 
trốn tiết, giấu tiền để chơi game là điều không tránh khỏi. Không những thế, hậu quả do 
những tác động của những trò chơi nguy hiểm này dẫn đến các hành vi bạo lực khôn lường.
 Mặt khác, nhiều gia đình do quá bận rộn với công việc nên thời gian dành cho việc giáo 
dục con cái không nhiều, gần như phó mặc cho nhà trường và xã hội, thậm chí cung cấp tiền 
bạc dư thừa không nghĩ đến hậu quả. Nhiều phụ huynh chỉ gặp gỡ trao đổi với GVCN trong 3 
buổi họp phụ huynh trong một năm học. còn chủ yếu là trao đổi qua điện thoại trong những 
trường hợp cần thiết. Trẻ thiếu thốn tình cảm, thiếu sự quan tâm của gia đình, dễ bị kẻ xấu lôi 
cuốn sa ngã. Một số em do được chiều chuộng và chăm sóc quá chu đáo nên nảy sinh tính ích 
kỉ, ương bướng, khó bảo.
 Hơn nữa, công tác chủ nhiệm chủ yếu là kiêm nhiệm, thực tế hiện nay chưa có một khoá 
đào tạo chính thức nào cho GVCN. Chính vì vậy, không nhiều GVCN thực sự có năng lực, 
làm chủ nhiệm chủ yếu bằng kinh nghiệm của bản thân, cộng với trao đổi học hỏi trong nhà 
trường. Bên cạnh đó, số tiết dành cho GVCN còn quá ít, chỉ 4 tiết trên tuần, chưa tương xứng 
công sức giáo viên đầu tư vào công tác chủ nhiệm, dẫn đến nhiều giáo viên chưa hăng say với 
công tác chủ nhiệm. Nội dung chương trình giảng dạy còn nặng về kiến thức thuần tuý, số tiết 
giành cho giáo dục công dân, giáo dục đạo đức học sinh còn quá ít, trong khi xã hội ngày 
càng phát triển. Hơn nữa ở lứa tuổi này, tâm sinh lí của các em đang phát triển mạnh, các em 
ngày càng có nhiều nhu cầu hiểu biết, tìm tòi, bắt chước, thích giao lưu, đua đòi, thích sự 
khẳng định mình..., trong khi kiến thức về xã hội, gia đình, sự hiểu biết về pháp luật còn hạn 
chế, nên chiều hướng học sinh hư, lười học, hiện tượng bỏ giờ, trốn tiết, vi phạm pháp luật, vi 
phạm đạo đức ngày càng nhiều.
 Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận những thiếu sót về phía đội ngũ GVCN. Một bộ phận 
giáo viên chưa thật nhiệt tình, một phần do công việc giảng dạy chiếm nhiều thời gian, hiệu 
quả công tác chủ nhiệm ít nhiều bị ảnh hưởng. Một thiếu sót khác là nhiều GVCN tiến hành 
công việc khá cảm tính, chưa có phương pháp chủ nhiệm sáng tạo thích hợp. Có người quá 
nghiêm khắc, có người quá dễ dãi. Người nghiêm khắc gò ép học sinh theo khuôn khổ một 
cách máy móc. Và như thế, về mặt tâm lí, cả giáo viên và học sinh đều như bị áp lực. Người 
dễ dãi thì lại buông lỏng công tác quản lí, thiếu quan tâm sâu sát. Thực tế, nhiều khi giữa thầy 
cô chủ nhiệm và học sinh không phải bao giờ cũng tìm được tiếng nói chung.
 2. Thực trạng nghiên cứu:
 Năm học 2018 - 2019, tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công phụ trách công tác 
chủ nhiệm lớp 7A2. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, bản thân tôi có một số nhận xét như 
sau:
 Trang 4 SKKN - Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp
 2.2. Thành công - hạn chế
 Là một giáo viên với tuổi nghề hơn 13 năm công tác, bản thân tôi cũng trải nghiệm được 
nhiều điều nơi trường lớp, đặc biệt là những trải nghiệm trong việc truyền đạt kiến thức cho 
các em học sinh, giáo dục đạo đức để hướng tới giáo dục toàn diện. Bản thân luôn trau dồi 
chuyên môn, học hỏi đồng nghiệp, mạnh dạn áp dụng một số phương pháp mới nhằm mang 
lại hiệu quả cao trong quá trình dạy - học, giáo dục đạo đức cho các em. Vì vậy, việc áp dụng 
“Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp” sẽ là một trong những giải pháp thiết 
thực hơn.
 “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp” này tôi đã thực hiện tương đối 
thành công ở các khóa trước trong một vài năm trở lại đây, đã hỗ trợ đắc lực cho tôi trong 
công tác chủ nhiệm.
 Tuy nhiên, với tất cả những biện pháp, giải pháp mà tôi đưa ra sau đây chưa chắc sẽ phù 
hợp hoàn toàn với đối tượng là các em học sinh lớp 6. Và chắc chắn một điều là không thể 
tránh khỏi những thiếu sót.
 2.3. Mặt mạnh - mặt yếu
 * Mặt mạnh:
 Bản thân là giáo viên chủ nhiệm luôn ý thức vai trò quan trọng của việc dạy người thông 
qua công tác chủ nhiệm, đầu tư thời gian nhất định cho công tác này. Đa số học sinh hưởng 
ứng và thực hiện tôt nhiệm vụ đề ra.
 Sau một thời gian áp dụng một số biện pháp, giải pháp trong công tác chủ nhiệm lớp, 
bản thân tôi nhận thấy rằng phương pháp này sẽ phù hợp và thành công hơn đối với đối tượng 
học sinh lớp lớn (lớp 8, lớp 9) vì lúc này khả năng tư duy, nhận thức vấn đề của các em đã 
dần hình thành và nâng cao.
 * Mặt yếu:
 Giáo viên chủ nhiệm cũng còn những lúc chưa thực sự sát sao được với các em, công 
tác liên hệ, quan hệ giữa các môi trường giáo dục chưa được chặt chẽ và thường xuyên. 
 Một bộ phận học sinh với khả năng giao tiếp, sự khép kín trong các hoạt động dẫn đến 
yếu điểm trong công tác chủ nhiệm.
 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
 Với sự bùng nổ của các yếu tố, các nguồn thông tin, phương tiện thông tin ngày càng 
phát triển tác động không nhỏ đến sự phát triển đi lên của đời sống xã hội. Tuy nhiên bên 
cạnh đó một bộ phận thế hệ trẻ bị tác động sao nhãng đến việc học tập và rèn luyện. Một số 
gia đình bươn chải với cuộc sống khó khăn đầy biền động đã không thường xuyên quan tâm 
đến con em. Sự phối hợp, trách nhiệm của các cơ quan có trách nhiệm đôi lúc chưa được chặt 
chẽ là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng không nhỏ tác động xấu đến thế hệ của các 
em.
 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng công tác chủ nhiệm lớp
 Thông qua lý luận và thực tiễn, thì hiệu quả của công tác chủ nhiệm phụ thuộc rất lớn 
vào năng lực của người làm công tác chủ nhiệm. Thế nhưng, số giáo viên có kinh nghiệm làm 
công tác chủ nhiệm ở hầu hết các đơn vị trường học còn ít, không đủ trang trải cho các lớp 
học. Vì thế, công tác chủ nhiệm có phần hạn chế, hiệu quả giáo dục học sinh chưa cao trong 
lúc tình trạng đạo đức học sinh có một số biểu hiện xuống cấp đáng lo ngại.
 Đã biết, thế hệ trẻ luôn luôn hiếu động, nhạy bén trước cái lạ, cái mới... Thế nhưng, 
không ít giáo viên làm công tác chủ nhiệm vẫn còn thụ động, chạy theo đuôi các vụ việc. 
Phần lớn các công việc của giáo viên lệ thuộc quá nhiều ở sự nhắc nhở, chỉ bảo của ban giám 
hiệu nhà trường. Họ còn trông chờ, ỷ lại, chưa thể hiện sự chủ động của mình trong công tác 
 Trang 6